Haber: Şerife Türkeş
Niğde hâlâ susuz, hâlâ kıraç
Ecemiş Suyu Projesi, denince akla ilk gelen isim memleketimizin yetiştirdiği eski Bakanlardan Akın Gönen gelir. Bizde Ecemiş suyunun geçmişini Akın Gönen’e sorduk. Gönen “Ecemiş Suyu Projesi; Kayseri - Zamantı ve Konya - Mavi Tünel Projeleri de eş zamanlı olarak başlamıştı. Geçen 23 yıl gibi bir zamanda hâlâ elle tutulur bir uygulama yok. 21. yüzyılda ne hazindir ki, Niğde toprağı, hâlâ kıraç, hâlâ bozkır. Toprağı sulamak ise bir hayli maliyetli. Deniz altından boru geçirilerek, Anadolu'dan Kıbrıs'a da su ulaştırdığımız bu topraklarda hâlâ mazot veya elektrikle kuyu suyu kullanmaya ya da kör - topal tarım yapmaya mahkûmuz” dedi.
Nevşehir olmadı Aksaray
Ecemiş Suyu'na zamanında sürpriz bir şekilde Nevşehir Belediyesi talip olmuştu. O dönem Nevşehir Belediye Başkanı Yalçın Demir, Ecemiş Suyu ile ilgili "Kapadokya Bölgesi içme ve Kullanma Suyu Projesi" isimli bir proje hazırlattı. Demir'in başkanlık'tan ayrılmasıyla bu proje rafa kalktı. DSİ 4.Bölge Müdürü Mustafa Uzun katıldığı Niğde İl Koordinasyon Kurulu Toplantısında, Niğde Valimiz Necmettin Kılıç’ın Ecemiş suyuyla ilgili sorusuna "Ecemiş Projesi'nin hedef büyüttüğünü Bu proje Niğde, Bor ve Aksaray'ı kapsayacak" deyivermişti.
Daha acısı suyu kullanmak veya içmek bir yana resmi veya gayriresmî platformlarda adını bile anmaktan adeta çekinir bir hale geldik. Su, Demirkazık Tepesi'nden başlayarak hüzünle akmakta, bizler de onlarca yıldır sessiz, sedasız bu suya aval aval bakmaktayız.
Ziraat Mühendisi Hemşerimizi Muharrem Özmen'den dinleyelim
İşte bu serüveni, yani Ecemiş Suyu'nun hikayesini, dönemin Bakan Danışmanı Ziraat Mühendisi hemşehrimiz Sayın Muharrem Özmen'in kaleminden Başkent Niğde Vakfı'nın Niğde Dergisi'nin 2014-90 sayı 17. sayfasından ibretle ve hüzünle bir daha tekrarlayalım:
Ecemiş Suyu'na bir dizi ortak
Çamardı ilçesinin Demirkazık yöresinden çıktıktan sonra yeterince yararlanılmadan Seyhan Nehri'ne karışan Ecemiş Çayı ile ilgili ilk girişimlere 1992 yılında başlanılmıştır.
Devlet Bakanlığı ve Milletvekilliği yıllarında Danışmanlığını yaptığım, Niğde Lisesi'nden sınıf ve sıra arkadaşım Sayın (49. T.C Hükümeti Sözcüsü ve Devlet Bakanı 17-20. Dönem Niğde Milletvekili) Akın Gönen, birisi değerli hemşerimiz Müslim Yılmaz'a ait Ecemiş ve Zamantı Suları ile ilgili, diğeri de ortaokul yıllarındaki Türkçe Öğretmeni'miz Ali İhsan Bayhan'a ait “Musa Eminin Düşü” başlıklı iki yazıdan oldukça etkilenmiş esinlenmiş; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na Ecemiş Çayı'nın değerlendirilmesi ile ilgili bir yazı hazırlamamı istemişti.
Dolayısıyla Ecemiş Çayı ile ilgili ilk girişimler, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Onur Kumbaracıbaşı'na yazılan, 20 Mart 1992 tarihli yazı ile başlatılmıştır. Boşa akan suyun dizginlenerek öncelikle Çamardı, sonra da Niğde Bor ve Altunhisar ovalarının sulanması yönündeki talebimiz hemen değerlendirmeye alınmıştır. Sayın Gönen'in 09.07.1996 tarihinde, o günlerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sayın Recai Kutan'a yöneltiği yazılı soru önergesinden sonra da konuya ilişkin çalışmalarda önemli gelişmeler sağlanmıştır.
Ecemiş Projesi'nin “Ana Done Toplama ve Master Plan Mühendislik Hizmetleri”, 17 Mart 1998 gün ve 23289 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan ilanla ihaleye verilmiş ve yapılabilirlik (fizibilite) çalışmaları başlatılmıştır. Proje alanında sürdürülen çalışmalar sonrası Ecemiş Projesi yapılabilir nitelikte bulunmuştur. Projeye göre, Çamardı'nın güneyinde terfi sistemli 3'lü baraj yapımı ve sonra da GAP'ın mini modeli bir tünelle, suyun Niğde, Bor ve Altunhisar ovalarına akıtılması öngörülüyordu. Ancak, Sayın Gönen 1999 seçimlerinde parlemento dışında kalınca, proje bilinmeyen bazı nedenlerle uygulamaya konulamamış ve gerçekleştirilememiştir.
Nevşehir de Ecemiş'e talip
Bu kez, Ecemiş Suyu'na sürpriz bir şekilde Nevşehir Belediyesi talip olmuş ve önceki dönem Nevşehir Belediye Başkanı, meslektaşım Yalçın Demir, Ecemiş Suyu ile ilgili olarak 2003 yılında, bir danışmanlık firmasına “Kapadokya Bölesi içme ve Kullanma Suyu Projesi” isimli bir proje hazırlattırılmıştır. Hazırlanan bu projede ise suyun Bulduruç (Kavlaktepe) yöresinde yapılacak bir baraja akıtılarak depolanması buradan pompaj yolula taşınacağı Derinkuyu'da arıtıldıktan sonra Nevşehir ve ilçelerine dağıtımı tasarlanıyordu. Sayın Gönen bu konuyu Bağımsız Milletvekili adayı olduğu 2007 genel seçimleri sırasında sık sık gündeme getimiş ve Çamardılılara Niğde ile Bor ve Altunhisar'a bile verilmek istenilmeyen sularına sahip çıkmalarını istemişti. Ben de bu konuda DSİ'den emekli Daire Başkanı hemşerimiz Kemal Ertunç ağabeyimize danıştım ve “Kaynağı bir ilde olan suyun bir başka ile verilip, verilemeyeceğini sordum. Sayın Ertunç “Kesin olmamakla birlikte, öncelikle su kaynağının bulunduğu ilin ihtiyacının dikkate alınacağını, bildirmişti. Ancak, Sakarya Melen Çayı'nı İstanbul'a, Bolu Gerede Suyu'nu Ankara'ya getirebilen siyasi güçlerin, Ecemiş Suyu'nu da her an için Nevşehir'e götürebileceği endişesini, doğrusu uzun süre yaşamıştım. Her neyse, 2004 seçimlerinde sayın Demir Nevşehir Belediye Başkanlığı'ndan ayrıldıktan sonra bu proje de gerçekleşmemiştir.
Aksaray da nerden çıktı?
Bizler, şimdilik kaydıyla “Suyumuzu kurtarmanın sevincini” yaşarken, bu kez 20 Ocak 2011 tarihli Niğde'mizin yerel yayın organı Hamle Gazetesi'ndeki haberle bir kez daha sarsıldık. Habere göre, DSİ 4. Bölge Müdürü Sayın Mustafa Uzun, katıldığı Niğde İl Koordinasyon Kurulu Toplantısı'nda, Sayın Valimiz Kılıç'ın Ecemiş Suyu'yla ilgili sorusuna “Ecemiş Projesi'nin hedef büyüttüğünü” dile getirdikten sonra, “Bu proje Niğde, Bor ve Aksaray'ı kapsayacak, olabilirliği olan, ancak, büyük bedelli bir proje çalışmalarımız devam ediyor” şeklinde yanıt vermiştir.
Doğrusu, bu haber bir kez daha bizleri şoka sokmuştur. Bir zamanlar Niğde, Bor ve Altunhisar'a bile verilmek istenmeyen Ecemiş Çayı'mıza Aksaray'ın da ortak olmasını ya da ortak edilmek istenilmesini yadırgadık. Kaldı ki Aksaray'ın yer üstü su kaynakları açısından Niğde'mizden daha zengin olduğu inancındayım. Dahası bilebildiğim kadarıyla, Mamasın Barajı'nı besleyen suların kaynağı da Melendiz Dağları'nın doğu yamacından ve Niğde ili sınırları içindedir.
Bizim ve eminim ki Tüm Niğdelilerin amacı ve tek dileği Ecemiş Suyu'nun kendi ilimizin ihtiyaçları için kullanılmasından yanadır. İktidarıyla ve muhalefetiyle tüm milletvekillerimizden beklentimiz suyumuza sahip çıkmalarından, DSİ'nin Aksaray'ı kapsayan projeden vazgeçilmesi için girişimlerde bulunmalarından ve çaba göstermelerinden yanadır.