Kurban ibadetiyle ilgili muhkem ve müteşabih ayetlerden yola çıkarak kurban ibadetini tanıyalım:
Kevser Suresi 108/2. ayette şöyle buyrularak; “Öyleyse Rabb'in için namaz kıl ve kurban kes”müminlerden kurban ibadetini yerine getirmeleri istenmektedir. Bunu detaylandıran, kurban ibadetiyle bağlantılı olan müteşabih ayetlerden yola çıkarak, kurban ibadetini detaylandıralım.
Önceden de bu ibadet var mı, hangi hayvanlardan kesilir, keserken nelere dikkat edilir, kestikten sonra eti ne yapılır, bu ibadetin yapılışındaki amaç, ne zaman kesilir…gibi soruların cevabını Kur’an’da arayalım/bulalım.
Ayetler ağır ağır ve üzerinde düşünülerek okuyalım
Hac 22/34. Ayet; “Biz her ümmet için bir kurbanlık hayvan kesme zamanı/kurbanlık hayvan kesme yeri/kurbanlık hayvan kesme tarzı/kurbanlık belirledik ki, kendilerine rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların üstüne Allah'ın ismini ansınlar. Sizin tanrınız bir tek tanrıdır; o halde yalnız O'na teslim olun. Alçak gönüllü, saygılı kişileri muştula.”
Hac 22/36. Ayet; “Malum kurbana gelince: Biz onu sizin için içerisinde nice hayırlar barındıran Allah'ın simgelerinden biri olarak (ibadet) kıldık: o halde, sıra sıra diz çöktürülen hayvanları kurban ederken Allah'ın ismini anın; nihayet onların yanı yere gelince artık ondan siz de yiyin, ihtiyacını belli eden ya da etmeyen herkese de yedirin: Bu böyledir; zira Biz onları sizin yararınıza amade kılmışızdır; umulur ki şükredersiniz.”
Kurbanlık hayvanlar: Enam 6/143; “Sekiz çift; koyundan iki, keçiden de iki….” Enam 6/143; “Deveden iki, sığırdan da iki…”
Hac 22/37; “Bu kurbanların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır! Fakat Allah’a ulaşacak olan sizin takvânızdır. Sizi doğru yola erdirdiğinden dolayı Allah’ı büyük tanıyasınız diye, bu hayvanları sizin istifadenize sundu. Güzel davrananları müjdele!”
Ayetleri şöyle özetliyelim; Kurban ibadeti diğer ibadetlerde olduğu gibi tüm ümmetlerin ortak ibadetlerindendir. Allah kurban ibadetiyle, kendisinin anılmasını istiyor. Kurbanlık hayvanlar ise, koyun, keçi, sığır, deve. Erkekli ve dişili sekiz çift olmak üzere, süt dişlerini dökmüş (büdün) hayvanlardan kesilir. Kesilir iken, Allah’ın adı anılır ve kesimden sonra yenir, yedirilir ve kesemeyenlere verilir.
Kurban kesme ibadetinde Allah’ın rızası gözetilir ve “De ki: “Şüphesiz benim salatım, kurbanım, hayatım ve ölümüm, hepsi âlemlerin Rabbi Allah içindir.” Enam 6/162” ayeti aklımızdan çıkarılmaz. Bu ibadeti yerine getirmesinden sonra, kendisine bu imkanı veren Allah’ı yüceler/tekbir getirir, Allah’a hamd eder.
İşte “Allah’ın Son Nebisi” diğer konularda olduğu gibi, bunu da pratiklemiş ve ümmetine öğretmiştir. Durumu müsait olanlar için, kurban ibadetini de terk etmemelerini buyurmuştur:
“İmkânı olup da kurban kesmeyen namazgâhımıza yaklaşmasın” (İbn Mâce, Edâhî, 2; Ahmed b. Hanbel, II/321; Hâkim, II/422)
Kurbanla ilgili birkaç mesele
Karşılığı olmayan kredi kartıyla veya borçlanarak kurban kesilmemelidir.
Usulünü bilen kadınlar da kurban kesebilir.
Zengin olan aile bireyleri için ayrı ayrı veya bir tane de kesilebilir.
Kurban kesmenin tek şartı Allah’ın adını anmaktır (Bismillâh, Allah’ü Ekber), başka bir şartı yoktur.
Kurban ve kurban kesme zamanında olumsuz görüntülere fırsat verilmemelidir.
Kurban kesmeyi başkalarına havale yerine mümkünse kendisi kesmeli veya yardımcı olunmalıdır.
Kurbana sahip çıkılmalı, Kur’an’ın taksimine uyulmalı, birilerine rant aracı olmasına müsade edilmemelidir.
Kurbanını bayramın dördüncü günü akşamına kadar kesmelidir.
Kurban keserken çevre temizliğine dikkat edilmeli, toplu yaşanan kasaba, blok, şehir …gibi yerlerde artıklar ortalıkta bırakılmamalı, derinin iyi yüzülmesi, deri bağırsak gibi kısımların iyi değerlendirilmesine dikkat edilmeli ve bunların büyük bir ekonomik değer olduğu bilinmelidir.
Savaş Ören
Niğde Kur’an Evi Derneği Başkanı