Yukarıdaki videoyu emekli öğretmen İsmail İlk çekmiş. Bor'da dün gece çekilmiş bu video bize Filistin’i, Gazze’yi hatırlattığı için ilişkilendirip ironi yaptık.
Bor İlçesinde Regaip Kandili çok farklı kutlanırdı. Borluların tabiri ile Siftah günleri çok farklıydı.
Eski siftah günlerini Bor’un İlaldı – Başpınar mahallesinden Şeref ÇOPUR’dan dinleyelim.
...
1970 li yıllarda Regaip Kandilli yani Siftah günü gündüzden harçlık temin edilir bu paralarla mum, mantar tabancası, mantar, kız kovalayan, torpil, füze, çıt pat, yıldız saçan alınır geceye stok yapılırdı. Mahallenin gençleri bir iki gün önceden siftah günü yakılacak çalı çırpı veya lastikleri temin eder gece için bekletilirdi.
Ben İlaldı – Başpınar mahallesinde olduğumdan Bor’da, siftahın en yoğun katılımlı ve eğlenceli yaşandığı mahalleydi. Başka mahalleleri de dolaşırdık. Ancak İlaldı daki gibi kutlanmazdı.
1970 li yıllarda hatırlıyorum. İlaldı mahallesinde Niğde yolu üzerinde tepe şeklinde müslüman mezarlığı vardı. 1700-1800 yıllarda kullanılmış. Daha sonra yeni, şuan ki mezarlık yapılınca kullanılmamış etrafı çevrili değil, mezarların başında taş yok, kaya nalçalarla mezarların üzeri kapalı ama bir bölümü de çocukların oyun alanıydı. Bu tepe şeklindeki eski mezarlığın yanı başında jandarma karakolunun hemen altında da bir bölümü vardı. Mahalleli özellikle çocuklar evlerinde ailelerinin yardımı ile sopaların üzerine mum bağlar sönmesin diye kağıt huni içine alınır ve yakılarak evden çıkılır bu mezarlığa gidilir yanımızda getirdiğimiz mumları yakar oraya bırakırdık.
İlaldı mahallesinin bu tepe şeklindeki eski mezarlığı Niğde yolunun genişletilmesi üzerine yıkıldı, burada bulunan kemikler mahalle sakinlerinden Çarkacıların rahmetli Mehmet Pekru ve rahmetli babam Kuddusi Çopur tarafından toplanıp karakolun hemen aşağısına gömülerek, etrafı beton duvarla ve süslü demir parmaklıkla çevrildi hala duruyor. Eskiden burada kaynak okçu suyu vardı şuan akmıyor. Hemen yanı başında hala musalla taşı duruyor.
Siftah günü, akşamın ilk saatlerinde bu mum yakma faslı olurdu. Mahalleli çocuklar hatta büyükler bile katılırdı. Bu gelenek nereden geliyor bilmiyorum. Hristiyan adeti desek mahallede rum veya ermeni hiçbir aile olmadı. Bor’un çeşitli mahallelerinde vardı ama İlaldı da hiç olmadı zaten evler hep kerpiç veya kargir taş evlerdi. Mahallede tarihi veya eski hiçbir eser yok. Başka dinlerin veya başka milletlerin kültürü olduğunu düşünmüyorum.
Eski Türk Geleneği veya Şaman Geleneği olabilir. Bor İlçesinde bütün mahallelerde siftah yapılırdı.
Mum yaktıktan sonra, mahallenin ortasına konu komşu bağ çubukları getirir, ki alevlerin yükselmesi görkemli olması lazım. Çubuklar yakılır. Bu ileriki dönemlerde daha uzun süreli yandığı için lastiğe dönüştü. Lastikçi de çalışan mahalleli gençler temin ederdi. Bütün gençler çocuklar bu alevli ateşin üzerinden atlanırdı. Eğer lastik yanmışsa farkına varmadan is den kapkara olurduk.
Gündüz alınan mantar tabancaları stoklanan mantarlar atılır. Çıtpat patlatmak için düzgün beton yüzey aranır. Hali vakti iyi olan parası olan füze ve torpil atar. Mantar tabancası olmayan veya bozuldu ise, bir teli daire şeklinde her iki ucunu mantara tutturur. Gece tel kaybolmasın diye ipe bağlanır uzağa atılır ve “paaat”… Bu eğlenceye 1970 – 1980 yıllarında sadece çocuklar gençler değil aileler de katılırdı. 1990 yıllarda aileler uzaktan izler oldu. Gençler hem siftaha katıldı, bu arada camilere mevlüt dinlemeye yatsı namazı kılmaya gider oldu. Çıkışta yine ateş yakmaya, torpil atmaya devam…
Sık sık polis gelir kaçılır. İtfaiye gelir ateşi söndürür, gittiler mi tekrar devam. İlaldı da sadece Niğde caddesi üzerinde siftah yapılmaz polisten uzaklaşmak için iç sokaklarda Caminin önü, Kelerin Başı gibi sokaklarda tekrar ateşler yakılır. Gece geç saatlere kadar vakit geçirildi. Yaz günlerine denk gelen siftahlar daha keyifliydi.
Bugün her ne kadar bu anlattığım şekilde siftah kutlanmasa da gençler her yıl Regaip kandili günü, yani Borluların tabiri ile Siftah gecesi mantar, kız kaçıran, çıtpat olmasa da torpil ve füze atarak video da göründüğü gibi kutluyorlar.
Siftah yılda sadece bir kere Regaip Kandili gecesi kutlanıyor.
Aslında eski olan, eskiden olan herşeyi olduğu gibi, Siftahı da özlüyoruz...
...
Nerede O Eski Günler... İzlemek için Tıklayın
