Geçtiğimiz 17 Nisan tarihinde Köy Enstitüleri’nin kuruluşunun 80. yılını kutladık. Tabi, buna kutlama denilirse…
Cumhuriyet’in ilk yıllarında nüfusun büyük çoğunluğu köylerde yaşamaktadır. Savaşın getirdiği tahribat, yoksulluk ve eğitimdeki yetersizlik Mustafa Kemal Atatürk’ün sürekli aklını kurcalayan bir sorundur. Atatürk ve bazı Türk aydınlarına göre kalkınma hamleleri köylerden başlatılmalıdır.
17 Nisan 1940 tarihinde çıkarılan bir yasayla resmiyet kazanan, Cumhuriyet aydınlanmasının eğitim alanında en fazla ses getiren projesi Köy Enstitüleri için hazırlıklar 1935’te başlatılmış ve ilk uygulaması da 1937’de yapılmıştır.
Milli Eğitim Bakanı, Hasan Âli Yücel; İlköğretim Genel Müdürü ise daha sonra halk arasında “Tonguç baba” adıyla anılacak olan İsmail Hakkı Tonguç’tur.
Enstitülerin amacı köy ilkokul öğretmeni yetiştirmek olsa da bununla sınırlı kalınmamış; öğretmenle birlikte sağlık görevlileri, teknisyenler, marangozlar, bahçıvanlar gibi meslek elemanı yetiştirmeye yönelerek köylerin, kırsal alanlarda yaşayanların sorunlarını ortaya koyan ilerici bir kuşağın yetişmesi sağlanmıştır.
Cumhuriyet’in aydınlanma devrimlerinden Köy Enstitüleri bir şekilde kapatılsa da ruhu günümüzde bazı Cumhuriyet insanları tarafından sürdürülmektedir. İşte onlardan biri; İzmir, Lâtife Hanım Grubu tarafından Menemen/Emirâlem-Karagöl Köy çocukları için açılan Mutlu Bilgi Evi…
Grup, Bilgi Evi’nin öyküsünü şöyle anlatıyor;
“Latife Hanım Grubu okulsuz, internetsiz köy çocuklarının salgın nedeniyle eğitim ve öğretimde uğradıkları haksızlığı kabullenemediği için çözüm aradı ve bir hayal kurdu.
2021 yılında Karşıyaka Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay ile yapılan toplantılarda, şehir merkezinden uzakta, köylerdeki çocuklarımızın eğitimine nasıl katkı verilebileceği konuşuldu. Bu konuşmalar mini bir Köy Enstitüsü modeline doğru evirildi. Sayın Tugay’ın önerisi ile Menemen ilçesinde bir köy arayışına girişildi. Bu nedenle Menemen Cumhuriyet Halk Partisi ilçe başkanı Ömer Güney ile iletişime geçildi. Sayın Güney’in yönlendirmesiyle Kır Mahalle Muhtarı Necmettin Dinç ile bağlantı kurulup köydeki çocuklarımızla tanışıldı.
Latife Hanım Grup üyelerinin bu ziyaretlerde grubu temsilen Nefise Yurtseven ve Engin Demirkollu’yu görevlendirmesi üzerine, Muhtar Necmettin Dinç ve Karşıyaka Belediyesi Özel Kalem Müdürlüğü Proje Sorumlusu Feruz Bozaslan’la Bilgi Evinin Koordinasyonu sağlandı. Muhtar Necmettin Dinç tarafından, konteyner ev konulacağı alan planlandı ve Sayın Dinç’in talebi doğrultusunda İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından zemin düzenlemesi gerçekleştirildi. CBC Yapı firması, konteyner evi bağışlayarak ilk önemli adımı attı.
Sürdürülebilir temiz enerji kullanımı hedefi doğrultusunda elektriğimizi elde edeceğimiz güneş panelleri, çocukların tarım bahçesinde kullanacakları yağmur suyu depolama ve sulama sistemi ve bir kısım mobilya Karşıyaka Belediyesi tarafından sağlandı. Dijital bölümde kullanılmak üzere dört adet tablet ve internet sağlayıcı, Nebi Funda, güvenlik amaçlı kamera sistemi, Pınar Yurdun arayıcılığıyla Latife Hanım Grubu tarafından satın alındı. Kütüphane için bağışlanan kitapların düzenlenmesi Sayın H. Zeki Sungur tarafından yapıldı. Bir adet kitaplık Latife Hanım Grubu üyesi Taner Sevgür tarafından karşılandı. Çocukların ortak kararıyla “Mutlu Bilgi Evi” adı kabul edildi; logo çalışmaları gerçekleştirildi. Bilgi evi önüne konan tente sistemi Onur Branda, Okan Gelirli’nin, mobilyaların bir kısmı da Özcana Mobilya, Cemalettin Özcana’nın indirim desteğiyle grup tarafından karşılandı. Pencere ve giriş kapısı için gerekli sineklikler, Alüminyum Mimari Teknolojiler Onur Ütücü - Nihan Ütücü tarafından karşılandı. Bu hayalin gerçekleşmesi, geleceğimizin güvencesi olan çocuklarımız için ülkenin dört bir yanındaki gönüllülerin, yapbozun bir parçası olmalarıyla sağlandı.”
Evet, Mutlu Bilgi Evi’nin hikâyesi bu şekilde…
Bu projede hem Köy Enstitüleri hem de Anadolu’muzun kadim geleneği olan imece ruhu bir araya gelmiş.
Mutlu Bilgi Evi’nin açılış tarihi de çok anlamlı; 24 Ocak 2022… Şehit gazetecimiz Uğur Mumcu’nun katlediliş tarihi…
Fırsat eşitsizliklerine karşı mücadele verdiklerini ve çocukları hayallerine kavuşturmak için çalıştıklarını ifade eden Latife Hanım Grubu, “İnanıyor ve güveniyoruz. Mutlu Bilgi Evi çocukları ileride iyi birer birey olacak ve diğer çocuklara sevgiyle dokunacak.” diyor.
Şu anda Bilgi Evi’nde on çocuk eğitim görüyor. Henüz eksikleri tamamlanmamış. Şimdilik temalı parkları geziyorlar, ata biniyorlar ve buralarda, fosil ve yıldızlar konusunda gözlem yapıp, geleceğin göklerde olduğunu; çok çalışmanın ve araştırmanın faydalarını öğreniyorlar. Ayrıca, aileleriyle birlikte canlı konser izlemenin coşkusunu da yaşadılar. Bayramdan sonra da okur-yazar kursları başlayacak.
En büyük destekçisi ise; grubun toplum faaliyetlerine yönelik hiçbir talebini geri çevirmeyen Karşıyaka Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay…
*
Türkiye’de güzel şeyler de oluyor. Köy Enstitülerini yaşatmaya çalışan Latife Hanım Grubu’nu ve emeği geçenleri kutluyoruz. Umarız başka gönüllüler tarafından örnek alınır ve Mutlu Bilgi Evleri çoğalır.
Yazıyı grubun bir sözüyle bitiriyorum; İyiliği çoğaltmak dileğiyle...
Tülay Hergünlü
İstanbul, 25 Nisan 2022
