.
Coğrafya kaderdir " demiş İbn Haldun.
Orhun Abidelerinde Bilge Kağan “il tutmaktan” söz etmiş. Mekân tutmak göçebe bir millet için en eski nasihatlerden biridir.
Şehir ne sadece insandır, nede sadece mekandır.
Şehirdeki binaların yıkılıp yerine yenilerinin yapılması bireysel hafıza kaybına sebep olurken, eski eserlerin, okul gibi toplu yaşam binalarının, mahalle gibi toplu yaşam alanlarının yıkılması ise toplumsal hafıza kaybına neden olmaktadır.
Bor’da cumbalı, tahtalı merdivenli, tahtalı balkonlu, iki katlı kargir, taş binaların yıkılması, binanın sahibinin unutulması bireysel hafızayı yok ederken, o binayı görmek, sokağında oynamak, buluşmak, gezmek, etrafında yaşayıp, yıllar sonra da o binanın yıkılarak yerine yeni yapıların oluşması da toplumsal hafıza kaybına neden olur. Sürekli yıkılıp aynı yere yenilerinin şekillendiği bir şehirde nostalji, anı, duygu oluşmaz, var olan da yok olur. Toplum hafızası silinir. Toplumun şehir bilinci, sevgisi, dayanışması, sahiplenmesi de yok olur.
Bor İlçesinde eski mahallelerde ki evlerin yıkılması, savaştan çıkmış bir mahalle ortamı oluşturulmasında yaşanan durum, toplumsal hafızasının silinmesidir. Bu mahallelerde bazı evlerin yıkılması gerekse de, bazı evlerin daha önce önlemler alınarak harap haline dönüşmeden korunması da sağlanabilirdi. Ama yapılmadı, olmadı.
Toplum hafızası sadece tarihi yapılarla da ilişkili değil. Bir Niğde İmam Hatip Lisesi, Niğde Lisesi, İnönü İlkokulu, Niğde Anadolu Lisesi, Bor Endüstri Meslek Lisesi, Başpınar İlkokulu… gibi binalar tarihi eser görüntüsünde olmasa da içinde yaşanılan arkadaşlıklar, müdürler, öğretmenler, dayanışmalar, iyi kötü anılar, etkinlikler… kişilerde yoğun bir duygu, nostalji oluşturur buda toplumsal hafızadır. Bunlar da yok edilmiştir. Köklü veya sembol okulların isimlerinin değiştirilmesi sakıncalıdır. Yeni isimler yeni okullara verilmelidir.
Son günlerde Niğde ve Bor İlçesinde yapılan mahalle yapılanmaları, bazı eski mahallelerin isminin değiştirilmesi, bazılarının yok olması da yine toplumsal hafıza kaybıdır.
Şehirlerin hafızaları sadece yapılar, eserler de değildir. O şehirde yaşamış, o şehir için bir şeyler yapmış, bir şeyler söylemiş, yazmış. O şehre fikri ile çabası ile bir şeyler katmış, kabul görmüş kişiler de şehrin hafızasıdır.
Bir yandan yeni nesili, z kuşağı, x kuşağı vs. diye gençleri eleştiriyor, yaşam ve uygulamalarını beğenmiyoruz. Ama bir yandan da onlara iyi anılar, hatıralar, duygular, eserler, örnek kişilikler bırakmıyoruz.
Bu yazıyı yazmama asıl sebep ise geçtiğimiz ay Bor Belediyesi tarafından tekrar düzenlenerek törenle hizmete konulan yılların 50 yıl sitesi içindeki Bor Belediyesi Kültür Merkezi.
Cumhuriyetimizin 50 Yılında Belediye eski başkanlarından Abdulkadir Sakarya döneminde yapılan içinde işyerleri, ki bu işyerlerinden Sümerbank’ı bilmeyenler yoktu, ofisler ve sinema salonu barındırıyordu. Sinema salonu bir dönem düğün salonu oldu. Bor Eski Belediye Başkanı Sıtkı Erat döneminde yenilenerek Bor Belediyesi Halil Nuri Yurdakul Kültür Merkezi olarak hizmete sunuldu. İlçenin hemen hemen bütün etkinlikleri, parti kurultaylar burada yapılıyordu.
Mevcut Bor Belediye Başkanı Serkan Baran ise salonu tekrar düzenleyerek hem sinema salonu hem de her türlü etkinliğin yapılabileceği, konferans, kurultay yapılabilecek güzel bir yapı haline getirdi. Emeği geçen bütün başkanlara teşekkür ediyorum.
Fakat bir şey fark ettim.
Eski Başkan Sıtkı Erat’ın düzenleyerek 2012 yılında hizmete sunduğu, “Bor Belediyesi Halil Nuri Yurdakul Kültür Merkezi” ismi başkan Serkan Baran’ın düzenleyerek geçtiğimiz ay hizmete soktuğu “Bor Belediyesi Kültür Merkezi” oldu. Yani Halil Nuri Yurdakul ismi silindi, yok oldu. Neden Serkan Başkan?
Unutanlar için hatırlatalım.
Bu ilçenin en önemli ilk 5 ismini say deseler Halil Nuri Yurdakul’u da sayarım. Kuvayyi Milliye Hareketi’nden başlayarak, 1. ve 2. İnönü Savaşı, Sakarya Savaşı, Büyük Taarruz’da bölüğünün başında bir Türk Subayı olarak savaşmış, 3 ayrı kere yaralanmış. Kurtuluş Savaşı sonrası ülkenin bir çok yerinde devletin çeşitli kademelerinde de görev yapmış. Mustafa Kemal Atatürk başkanlığındaki TBMM tarafından İstiklal Madalyası ve Onur Takdirnamesi, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Çakmak tarafından para ödülü verilmiştir.
Halil Nuri Yurdakul asker kimliği yanında kültür kimliği ile de öne çıkmış, dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından da teşekkürname ile ödüllendirilmişti. Kitaplar toplamış, Bor’da kütüphane, köy ve kasabalarda okuma salonları açmış. Kültürel aydınlanmaya da katkıda bulunmuş 1950 yılında da milletvekili olmuş. 1970 yılında da vefat etmiş mezarı Bor İlçesinde bulunmaktadır. Çocukları evinde bulunan tarihi eser niteliğindeki bütün kitap ve dökümanlarını da İl Kültür Müdürlüğüne bağışladı.
Bor İlçesinde yurduna kul olmuş çok kişi var. İsimleri, sokaklarda, caddelerde, okullarda yaşatılmayan unutulmak üzere olan, uzak ve yakın tarihte yaşamış çok kişilik var.
Hatırlatmak ve yeni nesile ulaştırmak dileğiyle…
...
Bu yazımızın hemen ardından Bor Belediye Başkanlığı "T.C. Hali Nuri Yurdakul Kültür Merkezi" şeklinde tabelayı asmıştır. Teşekkür ediyoruz.
...
Halil Nuri Yurdakul ile il Kültür ve Turizm Müdürlüğünün hazırladığı sunum TIKLAYIN
